środa, 21 lutego 2018

"Nędza uszczęśliwiona" w Tatrze Królewskim

Obowiązkowy happy end w finale; fot. IR
W najbliższy weekend czeka nas kolejna premiera Polskiej Opery Królewskiej z cyklu świętującego 100-lecie niepodległości, a więc stricte polskiego. Tym razem będzie to Nędza uszczęśliwiona Macieja Kamieńskiego uchodząca przez lata za pierwszą polską operę (swoją drogą to ciekawe, że pierwszą polską operę stworzył Słowak...). Premiery zaplanowano na 23 i 25 lutego, ja miałam okazję uczestniczyć w próbie generalnej we wtorek, 20 lutego.
Nie wnikając w to, czy Nędza jest nadal pierwszą polską operą, czy Polowanie na zająca ją zdetronizowało, jest to niewątpliwie błahy, acz miły kawałek muzyczny. To krótka dwuaktowa opera buffa, nawiązująca formą do włoskich intermezzi, zabawna, z mówionymi recytatywami i krótkimi ariami accompaniato. Libretto napisał do niej Wojciech Bogusławski, ojciec polskiego teatru, w 1778 jeszcze młodzieniec, przerabiając sztukę Franciszka Bohomolca.
Sztuka opisuje konkury do reki pięknej Kasi, do których przystępują ubogi Antek i zasobny Jan. Matka popiera bogatego apsztyfikanta, jednak serce Kasi skłania się ku Antkowi. Młodzieniec szuka pomocy na dworze swego pana i otrzymuje odeń wsparcie, dzięki któremu zdobywa ukochaną. Peany na część "dobrego pana" nie mają końca.
Reżyser Jarosław Kilian celnie wydobył ze sztuki jej potencjał komiczny, gra aktorska, kostiumy i scenografia również go podkreślają.
Muzyka Kamieńskiego brzmiała we wnętrzu Teatru Stanisławowskiego uroczo. Jest to zresztą całkiem zgrabny kawałek muzyczny, począwszy od pięknej uwertury, przez melodyjne, wpadające w ucho arie. Zespół pod kierunkiem Tadeusza Karolaka radził sobie z warstwą muzyczną bez zarzutu.
Trochę gorzej było z głosami. Śpiewający Antka tenor Sylwester Smulczyński był ledwo słyszalny, lepiej brzmiał baryton Piotra Kędziory jako groteskowego Jana. Najsłabiej wypadły soprany: nieco lepiej Małgorzata Grzegorzewicz-Rodek jako matka, gorzej Agnieszka Kozłowska jako Kasia - jej blaszany głos brzmiał fałszywie i ostro w górnych rejestrach. Strona wokalna spektaklu to zdecydowania najsłabszy punkt programu - mam nadzieję, że druga obsada spisze się lepiej.
W sumie mimo obaw, z którymi zmierzałam do Łazienek, wieczór był udany. A opera Kamieńskiego to nie tylko muzealny relikt, ale kawał całkiem dobrej muzyki, wart przypomnienia.



wtorek, 20 lutego 2018

"Armide" Haydna w Filharmonii Narodowej

To był pierwszy w tym sezonie koncert tzw. muzyki dawnej w Filharmonii Narodowej (drugi zapowiedziano na maj), choć repertuar historyczny pojawia się też podczas innych projektów (vide Po prostu... Filharmonia! poniżej). Jednak w porównaniu z tym, co proponują inne muzyczne instytucje (np. NOSPR), pozostaje ogromy niedosyt!
Choć marzyłabym o baroku, jednak opera Haydna to na tyle rzadki przysmak, że z zainteresowaniem pospieszyłam do filharmonii, gdzie 19 lutego wystawiono Armide Josepha Haydna w wersji koncertowej.
Opery Haydna, w przeciwieństwie do oratoriów, grywa się rzadko - w Polsce chyba wcale - przyznam szczerze, że nie miałam możliwości zetknąć się z nimi do tej pory. A jak się przekonałam - warto! Temat dzieła co prawda oklepany do niemożliwości: wątki z Jerozolimy wyzwolonej Tassa, czyli historia trudnej 'relacji' czarodziejki Armidy i krzyżowca Rinalda, temat chyba ponad czterdziestu oper, w tym tak genialnych jak Rinaldo Haendla. Opera konwencjonalna, bez spektakularnych i oryginalnych rozwiązań, ale muzyka niezwykle piękna, a wykonanie po prostu modelowe!

Kammerorchester Basel; fot. mat. pras. NOSPR
Zacznijmy od orkiestry. Kammerochester Basel to światowego formatu orkiestra, grająca cudownie i perfekcyjnie. a pod ręką Rene Jacobsa - chyba w szczytowej formie. Jeszcze nie słyszałam tak granego Haydna - lekko, niemal po mozartowsku (uwertura!), pięknym, pełnym dźwiękiem o niezwykle miękkiej barwie. Co prawda jestem przyzwyczajona do orkiestr grających na instrumentach historycznych, ale klasa tego wykonania z nawiązką nagradzała odmienność barwy dźwięku współczesnych instrumentów.
Przyjęto formułę wersji pół-scenicznej (trochę podobną do tej, którą przyjął Gardiner w przedstawieniu Powrotu Ulissesa na ubiegłorocznej Wratislavii). Czyli bez scenografii, bez kostiumów, ale w ruchem scenicznym - chwilami nawet trochę nadmiernym. Grono solistów świetne i bardzo wyrównane: Armida - Brigitte Christensen - piękny, dramatyczny sopran, Rinaldo - Thomas Walker - tenor, z dużą ekspresją oddający rozterki głównego bohatera, miejscami zbyt lekki (kiedy śpiewał w tyle sceny, za orkiestrą, słabo było go słychać), Ubaldo - Anicio Zorzi Giustiniani - świetny, głęboki głos, wykonawca dużego formatu, Clotarco - Magnus Staveland - znakomity tenor, głos już w Polsce znany (z Opera Rara), Idreno - Riccardo Navaro, ciepły, sugestywny baryton, i wreszcie Robin Johannsen, druga z sopranistek, śpiewająca partię Zelmiry - jedyna rozczarowująca, głos zbyt lekki, bez siły dramatycznej, z innej bajki.
Do recitativo secco przygrywał na pianoforte Sebastian Wienand i przyznam, że to mi zupełnie nie pasowało, zwłaszcza że chwilami wygrywał dziwne rzeczy. Recitativo accompaniato natomiast - przepiękne, bogate muzycznie i dramatycznie. Do tego znakomite arie i pełne dramatycznej ekspresji - duet na koniec pierwszego aktu i tercet na koniec drugiego - w końcu Haydn był mistrzem malowania nastrojów, co udowadnia wielokrotnie, np. w swoich słynnych oratoriach.
Podsumowując - nadzwyczajnie udany wieczór, pełen wspaniałych wrażeń muzycznych, repertuar oryginalny, wykonanie znakomite. Dwie i pół godziny muzycznej uczty!
I tylko żal, że takiej muzyki w FN jak na lekarstwo, bilety horrendalnie drogie (jedna trzecia sali pusta), a obsługa skupia się głównie na tropieniu widzów, którzy próbują zrobić pamiątkowe zdjęcie podczas owacji (!). Kwiatów na koniec nie było. Oszczędzamy?

czwartek, 15 lutego 2018

Mauillon & consortes

Biffi i Mauillon;
fot. alain genuys/centre de musique medievele de paris
Dwa wieczory z muzyką średniowieczną za nami.
13 lutego Marc Mauillon śpiewał a capella - muzykę głównie średniowieczną (od VIII do XV wieku), przeplatając ją utworami XX-wiecznymi. Zestawienie wydawało się ryzykowne. Utwory średniowieczne wykonywał artysta tradycyjnie, swoim pięknym głosem o zadziwiającej rozpiętości (tenor? baryton?). Natomiast we współczesnych, mocno awangardowych (m.in. kompozycje Philippe'a Leroux czy Meredith Monk), operował głosem w sposób zupełnie nieprawdopodobny, traktując go jak posłuszny instrument, zdolny do tworzenia oryginalnej, zaskakującej faktury dźwięków. Dzięki takim kontrastom koncert był dynamiczny i przykuwający. Powstało zwarte widowisko - swoisty monodram. Owacja była w pełni zasłużona.
Wczoraj, 14 lutego repertuar był już jednorodny, obejmował utwory Guillaume'a de Machaut. Mauillonowi towarzyszyła na harfie Angelique Mauillon i na fideli VivaBiancaLuna Biffi oraz flecista i autor tego widowiska - Pierre Hamon. Pięknemu głosowi Mauillona towarzyszył tym razem nieco piskliwy głos Biffi, niekiedy wtórowali też pozostali. Całość jednak, zwłaszcza druga część, była nieznośnie monotonna, choć do wykonania nie sposób się przyczepić. Może Hamon powinien był inaczej ułożyć ten program?
A tym czasem w Warszawskiej Operze Kameralnej Mozartowska Łaskawość Tytusa. Niestety, nie dam rady, liczę na powtórkę...

poniedziałek, 12 lutego 2018

Dwa wieczory z Mauillonem

Marc Mauillon, fot. mat. prom. FN
W swoim cyklu Po prostu... Filharmonia! stołeczna instytucja muzyczna promuje od początku wydarzenia kameralne, mniej spektakularne niż - dajmy na to - opery, ale często bardzo ciekawe. Tak jest z twórczością Marca Mauillona, francuskiego tenora specjalizującego się w muzyce dawnej, przede wszystkim średniowiecznej.
Na deskach Filharmonii Narodowej zaśpiewa nie po raz pierwszy. W ubiegłym sezonie "dostał" dwa wieczory, tak samo będzie i tym razem.
Pierwszy wieczór już jutro, 13 lutego. Mauillon zaśpiewa solo, a capella,  muzykę średniowieczną mniej więcej (jak wynika z programu) od VIII do XV wieku.
A pojutrze 14 lutego koncert poświęcony w całości twórczości Guillame'a de Machaut. Mauillonowi tym razem będzie towarzyszyło trio instrumentalistów, w tym jego żona harfistka Angelique Mauillon, a także moja ulubienica VivaBiancaLuna Biffi (uwielbiam ją przede wszystkim za to odlotowe imię!).
Głos przepiękny, interpretacje liryczne i głębokie. To będą piękne wieczory!

sobota, 3 lutego 2018

Muzyczny teatr Marca Beasley

Marco Beasley i {oh!} Orkiestra Historyczna w NOSPR; fot. IR
2 lutego katowicki NOSPR przedstawił kolejny z koncertów muzyki dawnej w tym sezonie. To był z pewnością jeden z najdziwniejszych koncertów, w jakich miałam okazję uczestniczyć.
W pierwszej części {oh!} Orkiestra Historyczna wykonała szereg utworów Adama Jarzębskiego ze zbioru Canzoni e Concerti z 1627 roku - w możliwie atrakcyjnej formie, z podziałem na kilka składów, wykonujących kolejne utwory na zmianę, to przeplatających się, to dialogujących ze sobą. Jednak tak część instrumentalna w blisko półtoragodzinnej dawce była dość monotonna.
Po przerwie usłyszeliśmy natomiast krótki madrygał Claudia Monteverdiego z ósmej księgi zatytułowany Combattimento di Tancredi e Clorinda z 1624 roku.
Utwór opowiada tragiczną historię opisaną w "Jerozolimie wyzwolonej" przez Torquata Tassa. Tankred, bohaterski krzyżowiec, zakochuje się w pięknej Saracence Kloryndzie, Jednak podczas nocnej walki zabija ją w pojedynku, nieświadom, z kim walczy. Śmiertelnie ranna wojowniczka odkrywa oblicze i umiera w ramionach ukochanego, ku jego rozpaczy.
Utwór jest krótki i występują w nim trzy postacie: Narrator i dwójka bohaterów -Tankred i Klorynda. Wykonywany jest rzadko, ale udało mi się już go wysłuchać niespełna trzy lata tamu w warszawskim Studio Lutosławskiego w wykonaniu artystów z ówczesnej Warszawskiej Opery Kameralnej (szczegóły obsady tutaj). Brzmiał ładnie, ale niczym szczególnym się wówczas nie zachwyciłam.
Tym razem wybrani instrumentaliści {oh!} Orkiestry towarzyszyli zaledwie jednemu soliście, ale za to jakiemu! W trzy rolę rozpisane w madrygale wcielił się Marco Beasley. Słuchałam i patrzyłam z coraz większym zdumieniem. Przed naszymi oczami został odegrany cały teatr! Z drewnianą laską symbolizującą rycerski miecz włoski tenor opowiedział i przedstawił cała historię z niebywałą ekspresją i dramatyzmem. Odegrał wszystkie trzy role, skupiając uwagę publiczności, która śledziła opowieść niemal wstrzymując oddech. Orkiestra ilustrowała muzycznie ten teatr z doskonałą precyzją, idealnie zgrana z solistą, zmieniając tempo, wytrzymując pauzy i stapiając się niemal w jedno z głosem śpiewaka (widać, że nie marnowali czasu na próbach - tym bardziej żałuję, że nie mogłam w nich uczestniczyć, z pewnością było co obserwować!). Całość robiła niesamowite wrażenie!
Jedyny zarzut, jaki mogę postawić, to ten, że druga część koncertu była tak krótka - zetknęliśmy się ze sztuką niezwykłą, niebanalną i robiącą niezapomniane wrażenie. Niestety - krótko. Wychodziliśmy z NOSPR oczarowani i... rozczarowani, z ogromnym poczuciem niedosytu.
Proszę więcej!

piątek, 2 lutego 2018

{oh!} Orkiestra Historyczna i Beasley w NOSPR

Marco Beasley; fot. Magdalena Hałas Photopgraphy
Po otwartych próbach w Domu Oświatowym Biblioteki Śląskiej dziś koncert w sali Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach - {oh!} Orkiestra Historyczna i Marco Beasley. W programie pierwszej części Adam Jastrzębowski Canzoni i Concerti, w drugiej -  Monteverdi i Combattimento di Tancredi e Clorinda.
Monteverdiego Beasley śpiewa znakomicie (teraz możecie zgadnąć, skąd taki własnie tytuł tego bloga...) Lecz tym razem przedsięwzięcie wydaje się dość karkołomne: wszystkie trzy role - czyli Tancreda, Clorindy i narratora - zaśpiewa... sam Beasley. Nie wątpię, że da radę, ale jak to rozwiąże, bardzo jestem ciekawa.
{oh!} Orkiestry Historycznej jeszcze na żywo nie słyszałam i ogromnie jestem jej ciekawa. Zwłaszcza, że jest formacją nader aktywną i coraz silniej akcentuje swoja obecność na scenach muzycznych, nie tylko polskich zresztą.
Tak czy owak uczta dla fanów Marca i Monteverdiego - zapewniona!